Гісторыя
ГІСТОРЫЯ
Драгічыншчына – маляўнічы куток у паўднёва-заходнім Палессі, багаты гісторыяй, самабытнай культурай і традыцыямі.
Па дадзеных археалогіі найстаражытныя селішчы каменнага стагоддзя ўзніклі ў паўночнай частцы Драгічыншчыны ў 11-9 тысячагоддзях нашай эры.
Найбольш вядомыя стаянкі былі адкрыты ў ваколіцах вёскі Какорыца і ва ўрочышчы "Герады", за 4 км ад Хомска.
У эпоху бронзы, на мяжы 3-2 тысячагоддзяў да н.э., земляробчыя плямёны занялі рачныя даліны, прыазёрныя нізіны, і паступова асвоілі ўсю прастору сучаснай Драгічыншчыны.
Напачатку жалезнага веку, 1 тысячагоддзя да н. Аднак ужо ў пачатку нашай эры шматлікія плямёны славян занялі прасторы Ўсходняй Еўропы. У дадзены перыяд землі Драгічыншчыны знаходзіліся ў межах гістарычнай прарадзімы славян-вобласці, дзе славяне канчаткова сфармаваліся, як этнічная супольнасць. У тыя далёкія стагоддзі Ясельда служыла важнай мяжой, на поўнач ад якой жылі варожыя яцвягі. Па паўднёвым беразе Ясельды славяне ўзвялі ўмацаванні "Загарода". З таго часу за нашым краем замацавалася старадаўняя назва «Загароддзе».
З узнікненнем дзяржаўнасці ва ўсходніх славян Загароддзе ўвайшло ў склад Тураўскай зямлі, а пазней Кіеўскага княства.
Самым старажытным летапісным паселішчам нашага краю з'яўляецца горад Здзітаў на Ясельдзе, упершыню згаданы ў 1005 годзе воласцяў, якія прынялі хрышчэнне.
У 13 стагоддзі, з пачаткам раздробненасці Русі Драгічыншчына ўвайшла ў склад Галіцка-Валынскай зямлі. Адначасова Загароддзе стала прадметам спрэчкі паміж галіцкімі і літоўскімі князямі. Спрэчка дазволіла мангольскае нашэсце 1240 года: паўднёварускія землі былі спустошаны і аслаблены, у выніку чаго Загароддзе ўвайшло ў склад Вялікага Княства Літоўскага.
У канцы 14 стагоддзя землі Драгічыншчыны былі ўпершыню абазначаны на геаграфічных картах. Сярод адзначаных паселішчаў быў «Радастуў», сучаснае Радастава ў паўднёвай частцы раёна.
У 1409 г. у пісьмовых крыніцах упершыню згадана паселішча «Бездеж», якое вялікі князь Вітаўт перадаў касцёлу.
У пісцовых граматах 1452 года ўпершыню згаданы вёскі Давечаравічы (з 17 стагоддзя – Драгічын), Вавулічы і Сіманавічы.
У 1519 годзе Давечаравічы перайшлі ва ўладанне каралеве Боне Сфорца, якая імкнулася ператварыць паўднёва-заходняе Палессе ва ўзорную гаспадарку. З гэтай мэтай у 1552-1556 гадах у палескіх уладаннях каралевы была праведзена валочная памера, якая стала пачаткам першай аграрнай рэформы на беларускіх землях.
У 1623 годзе сяло Давечаравічы атрымала статут мястэчка.
У 1648 годзе землі Драгічыншчыны былі спустошаны падчас казацка-сялянскай вайны 1648-1652 гадоў.
Рушылая вайна паміж Расеяй і Рэччу Паспалітай канчаткова спустошыла край.
У час Паўночнай вайны 1700-1721 гадоў нашы землі сталі арэнай барацьбы паміж канфедэрацыямі, польска-шведскімі і расійскімі войскамі. У траўні 1706 шведскае войска па загадзе Карла 12 аблажыла і захапіла замак-крэпасць Жабер на рацэ Ясельдзе. Пасля ўвесь Драгічынскі край зноў быў спалены і разрабаваны.
Далейшая гісторыя 18 стагоддзя на Драгічыншчыне стала часам культурнага адраджэння. У 1710 годзе былі закладзены першыя камяні Тараканьскага манастыра, які ў сярэдзіне стагоддзя стаў галоўным цэнтрам Літоўскай правінцыі ордэна Базіліан. Узводзіліся драўляныя цэрквы ва ўсіх сёлах.
У 1778 годзе, паводле адміністрацыйнай рэформы, мястэчкі Драгічын і Хомск атрымалі статус гарадоў, і на землях краю былі ўтвораны Драгічынскае і Хомскае графствы.
У выніку апошняга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Драгічыншчына ўвайшла ў склад Расійскай імперыі.
У 1798 годзе ў Хомску была пабудавана першая на беларускіх землях фабрыка.
У пачатку Айчыннай вайны 1812 года наш край быў заняты саксонскімі войскамі генерала Рэнье. Аднак, у ліпені 1812 года сілы 3-й рускай арміі генерала Тармасава нанеслі паражэнне саксонцам пад Хомскам, Драгічынам і Антаполем, але вымушаны былі адысці на Украіну з прычыны шматразовай перавагі праціўніка.
У 1860 гадах для ўзмацнення праваслаўя на Драгічышчыне будаваліся цэрквы, адкрываліся школы, і ў мястэчках - народныя вучылішчы.
Значную ролю ў гаспадарчым развіцці рэгіёна адыграла будаўніцтва Палескай чыгункі. Участак у Драгічыне быў завершаны ў 1882 годзе.
У пачатку 20 стагоддзя ў краі развівалася дробнае прадпрымальніцтва, дзейнічалі дзясяткі невялікіх прадпрыемстваў харчовай і перапрацоўчай прамысловасці, дробныя цагельні, крэйдавыя заводы, лесапільні і кузні.
У гады рэвалюцыі 1905-1907 гадоў хваляванні сялян і працоўных ахапілі вёскі і мястэчка Загароддзя.
Падчас першай Сусветнай вайны наш край зноў падвергся спусташэнню: у 1915 годзе насельніцтва было прымусова выселена і адпраўлена ў бежанцы. Дзесяткі вёсак былі спалены.
У 1919 годзе Драгічынскія землі былі заняты палякамі. Аднак наступ 16-й Савецкай арміі прымусіў іх пакінуць межы Беларусі.
Няўдалыя для Чырвонай Арміі баі пад Варшавай дазволілі палякам перайсці ў контрнаступленне і зноў заняць паўднёва-заходняе Палессе. У лістападзе 1920 года быў утвораны Драгічынскі павет Палескага ваяводства. У павеце дзейнічалі два падпольныя райкамы КПЗБ «Лясны» і «Імя Красіна».
Загароддзе знаходзілася ў складзе Польшчы да верасня 1939 года. 22 верасня 1939 года Драгічыншчына была вызвалена ад палякаў.
Тады, у далёкім 1940-м годзе, Драгічынскі раён рабіў толькі першыя крокі. Знікалі хутары, ствараліся сельскія Саветы. Было шмат розных падзей - і будзённых, і гераічных, і трагічных.
Першапачаткова на тэрыторыі цяперашняга раёна былі ўтвораны два раёны – Антопальскі і Драгічынскі. У склад Драгічынскага ўвайшлі Хомская, Драгічынская і часткі Брашэвіцкай, Валавельскай, Асавецкай, Бездзежскай валасцей. Адміністрацыйна раён дзяліўся на 10 сельскіх Саветаў, колькасць якіх у наступныя гады вырасла да 23. Дзейнічалі 4 цагельні і 4 бетонныя заводы, 2 сыраваркі, бровар.
У раёне налічвалася 36 тысяч гектараў ворнай зямлі. 10 ліпеня 1940 года ў раёне былі ўтвораны першыя калгасы ў вёсках Гурка і Асаўцы.
Безумоўна, самымі цяжкімі і трагічнымі для жыхароў раёна сталі гады вайны. Толькі за адзін дзень у жніўні 1941 года карнікі знішчылі ў вёсцы Хомск каля 2 тысяч мірных жыхароў.
15 лістапада 1942 года немцы правялі масавы растрэл яўрэйскага насельніцтва ў Антопалі. І такіх жорсткіх прыкладаў, нажаль, вельмі шмат. У абстаноўцы нянавісці да крывавага акупацыйнага рэжыму расло імкненне людзей да барацьбы з ім. З Драгічынскай зямлёй звязаны імёны партызан-герояў Аляксея Чарткова, Яўгена Макарэвіча, Дзмітрыя Карпавіча Удавікава. У даніну павагі героям у мікрараёнах горада з'явіліся вуліцы, названыя ў гонар Героя Савецкага саюза Паўла Аляксеевіча Бялова, камандуючага 61-й арміяй палкі якой вызвалялі Драгічын 17 ліпеня 1944 года, Анатоля Ілліча Зосіка, поўнага кавалера ордэна Славы.
Выстаяўшы ў кровапралітнай і жорсткай вайне, якая забрала тысячы жыццяў, пакінула пакалечаныя лёсы людзей, попел спаленых вёсак, Драгічынская зямля адрадзілася для новага жыцця.
Гераічнасць, праяўлены на франтах вайны, атрымаў працяг у працоўных здзяйсненнях перыяду мірнага будаўніцтва. Аднаўленне разбуранай народнай гаспадаркі патрабавала велізарнай напругі людскіх і матэрыяльных рэсурсаў. Але разам з тым гэта быў час перамен. Неслі гэтыя перамены людзі - простыя працаўнікі, спецыялісты, кіраўнікі.
Праводзілася вялізная работа па аднаўленні аб'ектаў народна-гаспадарчага прызначэння, наладжвалася прамысловасць. У маі 1945 года ваенна-будаўнічыя атрады пачалі аднаўленне Днепра-Бугскага канала. У тым жа годзе даў сваю першую прадукцыю Заказельскі спіртзавод, выпусціў першую партыю цэглы цагельня ў вёсцы Гошава, аднавіў працу вапнавы завод у Бездзежы.
Да сярэдзіны 50-х гадоў у раёне было пабудавана больш за 4 тысячы будынкаў і збудаванняў, уключаючы жылыя дамы і вытворчыя памяшканні.
Адна за адной адчыняліся школы, установы медыцыны і культуры. Яшчэ ў гады вайны аднавіла сваю працу газета "Чырвоная зара", рэдактарам якой быў Павел Пятровіч Пчолка.
У 1953 годзе ў Драгічыне ўступіла ў строй пякарня, у 1955 г.- новы масласырзавод.
Гісторыя сельскай гаспадаркі пачынаецца ў першыя пасляваенныя гады. Нялёгкія задачы стаялі перад сельскімі працаўнікамі раёна. Ураджайнасць першых пасляваенных гадоў складала 5-7 цэнтнераў з гектара збожжавых, 50-70 цэнтнераў бульбы. У красавіку 1945 года сяляне вёскі Дуброўкі арганізавалі першы пасля вайны ў раёне калгас. Але ўжо да канца 49-га года ў раёне налічвалася 84 калгасы.
У 1951 годзе адбылося ўзбуйненне калгасаў. Гэта дало магчымасць забяспечыць іх кваліфікаванымі кадрамі. На палях і фермах пачала прымяняцца механізацыя, больш хуткімі тэмпамі ўзводзіліся вытворчыя і сацыяльна-бытавыя памяшканні.
Нягледзячы на цяжкасці пасляваенных гадоў, у раёне будаваліся школы. Да пачатку 50-х гадоў працавала 1 сярэдняя, 8 няпоўных сярэдніх, 57 пачатковых школ. Першыя пасляваенныя настаўнікі часам не мелі адпаведнай адукацыі, але іх энтузіязму і працавітасці ў той час можна было пазайздросціць.
У 1950-м годзе ў Драгічыне пачала працаваць школа механізацыі сельскай гаспадаркі, якая вырасла да сучаснага аграрнага каледжа.
Развівалася і сістэма аховы здароўя раёна. Калі ў 1945 годзе ў раёне працавалі толькі 2 урачы і 9 сярэдніх медыцынскіх работнікаў, то ў 1954 годзе здароўе раёна засцерагала ўжо 100 кваліфікаваных медыцынскіх работнікаў.
Канец 50-х, першая палова 60-х гадоў сталі часам самага значнага індустрыяльнага ўздыму ў гісторыі Драгічынскага раёна. Да 1963 года была поўнасцю завершана электрафікацыя раёна. Уступілі ў строй Драгічынксій трактарарамонтны і масла-сыр заводы, аўтапарк, будаўнічыя арганізацыі, меліярацыйная арганізацыя ПМК-3. Праз тэрыторыю раёна былі пракладзены лініі ЛЭП і ўчастак нафтаправода "Дружба". У 1967 годзе Драгічын атрымаў статут горада.
У клубах і Дамах культуры рыхтаваліся першыя канцэрты мастацкай самадзейнасці.
Дзякуючы намаганням працаўнікоў раёна развіваліся асноўныя галіны народнай гаспадаркі.
У 1967 годзе аформіўся сучаснае аблічча раёна, а гарадскі пасёлак Драгічын быў пераўтвораны ў горад раённага падпарадкавання.
У 1984 годзе было завершана будаўніцтва аўтамагістралі Гомель-Брэст, якая стала важнай транспартнай артэрыяй на тэрыторыі Драгічыншчыны.
Безумоўна, наступныя дзесяцігоддзі таксама былі багатыя на падзеі. Паступальна ўкараняліся ў розныя сферы дзейнасці навукова-тэхнічныя дасягненні, удасканальваліся механізмы і метады кіравання, развіваліся дзейныя прадпрыемствы.
У 80-я гады пачалі выпускаць прадукцыю камбікормавы завод, Антопальская ватна-прадзільная фабрыка і іншыя прадпрыемствы. Велізарны рывок зрабіў будаўнічы комплекс. Да сярэдзіны 90-х гадоў будаўнічымі арганізацыямі раёна было пабудавана каля 500 аб'ектаў рознага сацыяльнага значэння, больш за 350 кіламетраў дарог.
Гісторыя суверэннай Беларускай дзяржавы - гэта перыяд эканамічнага і сацыяльнага ўздыму, развіцця на карысць чалавека і будучых пакаленняў.
Краіна атрымала вялікія магчымасці для развіцця. У першую чаргу дзякуючы Прэзідэнту Беларусі Аляксандру Рыгоравічу Лукашэнку, які з'яўляецца для нас усіх гарантам стабільнасці грамадства і канстытуцыйных правоў грамадзян.
Наведваючы наш раён у 2005 годзе, Кіраўнік дзяржавы высока ацаніў характар і працавітасць драгічынцаў і даў старт рэалізацыі Дзяржаўнай праграмы адраджэння і развіцця вёскі. Сёння ў раёне дзейнічае 13 аграгарадкоў.
І мы па-сапраўднаму ганарымся гэтым. Не маючы прамысловых гігантаў, агульнымі намаганнямі працаўнікоў усіх галін народнагаспадарчага комплексу раён забяспечвае паступальнае сацыяльна-эканамічнае развіццё.
ІНТЭРНЭТ РЭСУРСЫ
